Spijsvertering: Wat met herhaaldelijke vage klachten?

Heb je wel vaker last van buikpijn, krampen, diarree? Wees gerust, dat zijn zeer vaak voorkomende klachten. Een Duitse peiling, bijvoorbeeld, wees uit dat 13% van de respondenten een opgeblazen gevoel ervaren had in de laatste zeven dagen. Daarnaast bleek 11% in dezelfde periode last te hebben gehad van buikpijn. Apotheker Piet Sollie gaat in de wetenschappelijke literatuur op zoek naar middeltjes om deze klachten te verlichten.

Geen eenduidige medische oorzaak

Van de personen die regelmatig spijsverteringsklachten hebben, zoekt 30 tot 50% medische hulp. Bij ongeveer de helft van hen wordt echter geen eenduidige medische oorzaak gevonden. In dat geval zijn er dan ook geen risico’s verbonden aan de klachten, en is er geen reden tot bezorgdheid. Wel kunnen deze fenomenen een drastische impact hebben op de levenskwaliteit.

Oplossing of hocus pocus?

Er zijn heel wat geneesmiddelen op de markt om symptomen zoals buikpijn, krampen en diarree te verlichten. Maar het overgrote deel daarvan is niet geschikt om een lange tijd in te nemen en heeft daarnaast soms drastische bijwerkingen. Er zijn wel alternatieven zoals voedingssupplementen, darmbacteriën en geneeskrachtige plantenextracten. Maar wat is hun wetenschappelijke basis? Wat is commerciële hocus pocus en wat werkt écht? We nemen er de wetenschappelijke literatuur op na.

Evenwichtige voeding

Evenwichtig eten is uiteraard dé manier bij uitstek om de spijsvertering onder controle te houden. Hoewel dit grotendeels persoonsafhankelijk is, zijn er wel enkele richtlijnen die we allemaal kunnen volgen:

Eet zeker voldoende fruit en groenten, opteer voor volkorenproducten, eet voldoende peulvruchten en ongezouten noten, en drink voldoende water. In principe is alcohol uit den boze, maar één consumptie per dag brengt geen schade toe. Het is ook aangeraden om minstens eenmaal per week (vette) vis te eten. Idealiter komt daar nog minstens een halfuur per dag beweging bij. Een hele boterham dus!

Een gezond eetpatroon helpt je niet meteen af van een onevenwichtige spijsvertering, maar het is wel de basis om op verder te bouwen. Concretere informatie voor de spijsvertering zochten we op in dé wetenschappelijke gids bij uitstek voor plantengeneeskunde: ESCOP Monographs.

Elke dag artisjokken?

Een eerste effectief hulpmiddel vonden we terug onder de naam Cynarae Folium of artichokblad. In een studie gepubliceerd in de ESCOP wordt namelijk beschreven dat de galafscheiding significant steeg bij de testpersonen die het artisjokbladextract hadden ingenomen. Een verhoogde galafscheiding werkt bevorderend voor de spijsvertering, onder andere aangezien het de galzouten zijn die ervoor zorgen dat vetten worden afgebroken.

Nog een andere studie, die werd uitgevoerd bij 553 patiënten met spijsverteringsproblemen, heeft aangetoond dat de klachten na zes weken significant verminderden door artisjokbladextract in te nemen.

Het is dus duidelijk dat artisjokken meer zijn dan een placebo en daadwerkelijk een positief effect hebben op de spijsvertering! Ook voor wie niet elke dag artisjok wil eten is er goed nieuws. Het extract is ook te verkrijgen in voedingssupplementen die je dagelijks kan en mag innemen.

Mariadistel of Carduus Marianus, een vaste waarde voor de lever

Ook over de voordelen van Carduus Marianus of mariadistel wordt in de wetenschappelijke literatuur uitgebreid aandacht besteed. In de ESCOP-gids alleen al zijn er maar liefst 220 studies over gepubliceerd. Uit enkele overzichten van die studies kunnen we besluiten dat onder andere de stof silymarine in mariadistel ervoor zorgt dat de lever sneller gaat herstellen na een blootstelling aan gevaarlijke industriële stoffen, alcohol of medicatie. Andere studies wijzen op de positieve invloed van silymarine tijdens de behandeling en de preventie van levercirrose (al dan niet veroorzaakt door alcohol).

Er is dus heel wat bewijs te vinden voor de ontgiftende kracht van mariadistel, doordat het de lever ondersteunt en herstelt. Bovendien brengt de inname van dit extract zeer weinig tot geen bijwerkingen met zich mee. Daarom is het een populair hulpmiddel in de plantengeneeskunde dat voor heel wat mensen geadviseerd kan worden!

Artisjok- en mariadistelextract zijn de meest doeltreffende en meest bestudeerde middelen in de plantengeneeskunde voor de spijsvertering. De werking ervan is echter wel afhankelijk van de dosering van de actieve bestanddelen, de zuiverheid en de mate waarin een voedingssupplement met deze extracten gestandaardiseerd is. Daarom raden we je aan om advies te vragen aan je apotheker.

Bacteriën, goed of kwaad?

Je zou het misschien niet verwachten, maar schimmels en bacteriën worden vaak gebruikt voor een behandeling aan de darmen. Een kuur met deze bestanddelen is veilig, mist zijn doel niet en heeft geen of zeer weinig neveneffecten. Interessant dus om even van dichterbij te bekijken.

Alle gezonde en minder gezonde voedingsstoffen worden via de darmwand in het bloed en de lymfe opgenomen. Daarbij speelt de darmflora een cruciale rol. Het bevat namelijk bacteriën die zorgen voor de aanmaak van bioactieve stoffen, kortketenvetzuren en bepaalde vitaminen (K en B-reeks). Bovendien scheiden ze stoffen af die schadelijke bacteriën, virussen en schimmels afbreken. Ze zijn dus heel belangrijk voor het immuunsysteem!

Zo zie je dat die gunstige darmbacteriën noodzakelijk zijn voor een goede spijsvertering en een sterk immuunsysteem. Je kan ze in verschillende vormen terugvinden op de markt. Zo zitten sommige van die bacteriën zelfs in kwaliteitsyoghurt en andere zuivelproducten! Ook bij je apotheker kan je aankloppen voor een darmbacteriekuur. Ze zijn er zowel in zuivere als in geconcentreerde vorm en beloven heel wat goeds. Maar hoe scheid je het kaf van het koren? Waar moet je op letten? Wat is wetenschappelijk onderbouwd?

Hieronder enkele aandachtspuntjes:

• Let op de gedetailleerde benaming van het soort kiemen en de specifieke stam van de bacterie, zoals onder andere de Lactobacillus plantarum UALP-05. Op basis van die benaming kan je nagaan welke studies ermee gebeurd zijn en hoe veilig ze zijn. Voor advies hierover kan je bij je apotheker terecht.
• Kies voor specifieke stammen die van nature aanwezig zijn in de menselijke darmflora, zoals bifidobacteriën en Lactobacillussoorten.
  Uiteraard moet je er zeker van zijn dat de bacteriën levend in de darmen terecht komen en niet afgebroken worden door het maagzuur. Daarom is het nuttig je te baseren op gestandaardiseerde preparaten met bewezen activiteit in de darm. Ook hierover kan je meer informatie vinden bij je apotheker.
• De meeste kiemen zijn temperatuurgevoelig. Sommige preparaten zijn echter zo behandeld dat ze niet koel bewaard moeten worden. Vraag dus zeker na hoe je ze het beste bewaart!

Conclusie: Advies voor de dagelijkse ondersteuning

Bij zware aanhoudende klachten van buikpijn, krampen en diarree is het zeker noodzakelijk dat je een arts raadpleegt. Maar bij lichte tot matige terugkerende klachten kan je de spijsvertering zelf onder controle houden. Zowel bij acute, als lange termijn klachten, en zelfs preventief, kan je grijpen naar een extract van artisjokblad of mariadistel. Daarnaast kan je ook zelf je natuurlijke darmflora op peil houden door een bacteriekuur te volgen. Heb je toch nog vragen of ben je niet zeker, aarzel dan niet om advies te vragen aan je arts of apotheker!

Bronnen:

Onder meer L. Acidophilus NCFM, L. acidophilus DDS-1, L. rhamnosus UALR-06, L. casei, L. plantarum UALP-05, Bifidobacterium lactis UABLA-12, Bifidobacterium longum UABL-14, Bifidobacterium lactis Bi-07, Streptococcus thermophilus UAST-09, …

Häuser, Winfried, et al. “Functional bowel disorders in adults.” Dtsch Arztebl Int109.5 (2012): 83-94.

Escop, and European Scientific Cooperative on Phytotherapy. ESCOP Monographs: The Scientific Foundation for Herbal Medicinal Products. Thieme, 2003.

Kirchhoff, R., et al. “Increase in choleresis by means of artichoke extract.”Phytomedicine 1.2 (1994): 107-115.

Fintelmann V. Antipeptische und Lipidsenkende Wirkungen von Artischokenblätterextrakt. Ergebnisse klinischer Untersuchungen zur Wirksamkeit und Verträglichkeit von Hepar-Sl forte an 553 Patienten. Z allg Med 1996; 72 (Suppl): 3-19

Jacobs, Bradly P., et al. “Milk thistle for the treatment of liver disease: a systematic review and meta-analysis.” The American journal of medicine 113.6 (2002): 506-515.

Saller, Reinhard, Remy Meier, and Reto Brignoli. “The use of silymarin in the treatment of liver diseases.” Drugs 61.14 (2001): 2035-2063.

Wellington, Keri, and Blair Jarvis. “Silymarin: a review of its clinical properties in the management of hepatic disorders.” BioDrugs 15.7 (2001): 465-489.

Saller, Reinhard, Remy Meier, and Reto Brignoli. “The use of silymarin in the treatment of liver diseases.” Drugs 61.14 (2001): 2035-2063.

Gasser, F. (1994). Safety of lactic acid bacteria and their occurrence in human clinical infections. Bull. Inst. Pasteur 92:45-67. ; Salminen S., von Wright, A., Morelli, L., Marteau, P., Brassart, D., de Vos, W.M., Fonden, R., Saxelin, M., Collins, K., Mogensen, G., Birkeland, S.-E., and T. Mattila-Sandholm. (1998). Demonstration of safety of probiotics-a review. Int. J. Food Prot. 44:93-106.; Borriello, S.P., Hammes, W.P., Holzapfel, W., Marteau, P., Schrezenmeir, J., Vaara, M., and V. Valtonen. (2003). Safety of probiotics that contain lactobacilli or bifidobacteria. Clin. Infect. Dis. 36:775-780.; Gueimonde, M., A. C. Ouwehand, and S. Salminen. (2004). Safety of probiotics. Scandandinavian Journal of Nutrition 48:42-48; Mogensen, G., Salminen, S., O’Brien, J., Ouwehand, A.C., Holzapfel, W., Shortt, C., Fonden, R., Miller, G.D., Donohue, D., Playne, M., Crittenden, R., Salvadori, B., and R. Zink. (2002). Inventory of microorganisms with a documented history of safe use in food. Bulletin of the International Dairy Federation. 377: 10-19. & List of taxonomic units proposed for QPS status http://www.efsa.europa.eu/en/science/colloquium_series/no2_qps.html

Farrow, J.A.E. and Collins, M.D. (1984) DNA base composition, DNA-DNA homology and long-chain fatty acid studies on Streptococcus thermophilus and Streptococcus salivarius. J. Gen. Microbiol. 130:357-362) & Schleifer, K. H., M. Ehrman, U. Krusch, and H. Neve. 1991. Revival of the species Streptococcus thermophilus (ex Orla-Jensen, 1919) nom. rev. Appl. Microbiol. 14:386–388.

Aguirre, M., and M.D. Collins. (1993). Lactic acid bacteria and human clinical infections. J. Appl. Bact. 75:95-107.

Lammers, K.M., Brigidi,P., Vitali,B., Gionchetti,P., Rizello,F., Caramelli,E., Matteuzzi,D., Campieri,M. (2003). Immunomodulatory effects of probiotic bacteria DNA: IL-1 and IL-10 response in human peripheral blood mononuclear cells. FEMS Immunology and Medical Microbiology 38: 165-172